ร้อยเรียงเรื่องเล่า

ได้ เริ่มต้นการค้นคว้ามาหลายวันมากสำหรับดินแดนสิบสองปันนา หรือเชียงรุ่ง เนื่องจากเป็นดินแดนซึ่งเป็นรัฐไทยอิสระอยู่ทางตอนใต้ของมณฑลยูนหนาน และมีความสัมพันธ์กับไทยมาช้านาน ประชาชนพลเมืองล้วนแต่เป็นชาวไทภูเขา โดยเฉพาะไทลื้อจะเยอะที่สุด และดินแดนสิบสองปันนาก็เปรียบเสมือเป็นเมืองหลวงหรือศูนย์กลางแห่งชาวไทลื้อ ด้วยเช่นกัน

ไทลื้อเป็นหนึ่งในกลุ่มชนชาติ ไท หรือ ไต ชนชาติที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาช้านานในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรือ อุษาคเนย์ เป็นชนชาติที่มีภาษาวัฒนธรรมเป็นของตนเอง มีความสามารถทางการเพาะปลูกและการเกษตรกรรมเก่าแก่ไม่แพ้ชนชาติใดในโลก

มี หลักฐานทางประวัติศาสตร์และทางโบราณคดีได้กล่าวไว้ว่า ชาวไทลื้อดำรงชนชาติมานานกว่า 2,000 ปี อาณาจักรที่เป็นศูนย์กลางของชาวไทลื้อสถาปนาขึ้นเมื่อราว 800 ปีก่อน ตามหลักฐานทางโบราณคดีระบุว่า ขุนเจือง หรือ พญาเจือง ได้รวบรวมชาวไทลื้อกลุ่มเล็กๆให้เป็นปึกแผ่น


และสถาปนาอาณาจักร หอคำเชียงรุ่ง ขึ้นบริเวณเมืองเชียงรุ่งเขตปกครองตนเองสิบสองปันนาแห่งนี้ในปี พ.ศ.1723 โดยประกาศอิสรภาพไม่ขึ้นอยู่กับอาณาจักรตาลีฟูของจีน และครองราชย์เป็นกษัตริย์องค์แรก มีพระนามว่า สมเด็จพระเป็นเจ้าหอคำเชียงรุ่งองค์ที่ 1

ชื่อเชียงรุ่ง มาจากเรื่องราวในพุทธตำนานของชาวไทลื้อที่ว่า เมื่อครั้งองค์สัมมาสัมพุทธเจ้าเสด็จมาโปรดสัตว์ถึงยังดินแดนริมฝั่งโขงของ ชาวไทลื้อแห่งนี้ ก็เป็นเวลาเช้าพอดี จึงเรียกดินแดนแห่งนี้ว่า เชียงรุ่ง อันเป็นดินแดนที่พระพุทธศาสนาจะเจริญรุ่งเรืองสืบไปในอนาคต ดินแดนริมแม่น้ำโขงจึงถึงเรียกว่า เชียงรุ่ง สืบมา

ชาวไทลื้อออก เสียง พ.พาน เป็นเสียง ป.ปลา จึงออกเสียงหัวเมืองทั้งหมดที่มีสิบสองพันนาเป็นสิบสองปันนา ระบบการปกครองแบบพันนานี้ก็เริ่มขึ้นในรัชสมัยของพระเจ้าอินทร์เมืองรัชกาล ที่ 21แห่งอาณาจักรหอคำเชียงรุ่ง ในราวปี พ.ศ.2115 ซึ่งมีเมืองต่างๆ กระจายกันอยู่ทั้งสองฝั่งแม่น้ำโขง


ตามคำเรียกขานอย่างคล้องจอง ของชาวไทลื้อที่ว่า 5 เมิงตะวันตก 6 เมิงตะวันออก อันหมายถึงเมืองหรือพันนาทางฝั่งตะวันตกของของแม่น้ำโขงนั้นมี 5 เมือง และฝั่งตะวันออกอีก 6 เมือง รวมกับเชียงรุ่งซึ่งเป็นศูนย์กลางอีก 1 เมือง เป็น 12 เมืองใหญ่ หรือ 12 พันนา

คนไทยจากเมืองไทยได้รู้จักและไปมา หาสู่ชาวไทลื้อสิบสองปันนาที่เป็นเสมือนชนร่วมสายบรรพบุรุษอีกครั้ง แต่ช่วงเวลาแห่งความสวยงามเหล่านี้ยืนอยู่ได้ไม่นานนัก วัฒนธรรมของชาวไทลื้อสิบสองปันนาก็ต้องมาถูกทำลายอีกครั้ง


ซึ่ง เป็นการทำลายล้างอย่างหนักหน่วงกว่าการปฏิวัติวัฒนธรรมโดยระบอบคอมมิวนิสต์ เสียอีก และเป็นการทำลายวัฒนธรรมของชาวไทลื้ออย่างถาวรอีกด้วย นั่นคือการถูกทำลายจากการพัฒนาในระบอบทุนนิยมนั่นเอง


เคยมี ผู้ใหญ่ท่านหนึ่งซึ่งเป็นชาวเหนือโดยแท้ ได้พูดกับฉันไว้ครั้งหนึ่งว่า หากอาณาจักรล้านนา จะรวมตัวและตั้งประเทศขึ้นมาเอง ย่อมได้อยู่แล้ว และภาษาที่ใช้ประจำชาติ ก็จะต้องเป็นภาษาเหนือ ไม่ใช่ภาษากลาง ทำให้ฉันมองภาพว่า ถ้าเป็นไปได้จริง อาณาจักรล้านนา ก็คงจะใกล้เคียงกับ สิบสองปันนาเป็นแน่แท้

http://usawadee3.blogspot.com/2010/05/2000-800.html

แปดจอมเจดีย์

แปดจอมเจดีย์
1.พระมหาธาตุ จังหวัดนครศรีธรรมราช สร้างเมื่อพระพุทธศาสนาลังกาวงศ์แรกเข้ามาไทย
2.พระปฐมเจดีย์ สร้างเมื่อแรกพระพุทธศาสนาประดิษฐานในเมืองไทย จังหวัดนครปฐม (สูงที่สุดในประเทศไทย)
3.พระเจดีย์ใหญ่วัดชัยมงคล ที่พระนครศรีอยุธยา
4.พระมหาธาตุเมืองละโว้ คือปรางค์วัดมหาธาตุจังหวัดลพบุรี
5.เจดีย์วัดช้างล้อม เมืองศรีสัชนาลัย จังหวัด
6.พระศรีรัตนมหาธาตุ เมืองเชลียง จังหวัดสุโขทัย
7.พระธาตุหริกุญชัย จังหวัดลำพู
8.พระธาตุพนม จังหวัดนครพนม

ตักกศิลา มหานครแห่งทิศาปาโมกข์

"ตักกศิลา" สถานที่เก่าแก่ทางพุทธศาสนา ถือเป็นเมืองมหาวิทยาลัยอันยิ่งใหญ่ของโลกที่มีมาก่อนพุทธกาล

เป็นศูนย์กลางการศึกษา มีสำนักอาจารย์ทิศาปาโมกข์ สั่งสอนศิลปวิทยาต่างๆ แก่ศิษย์ที่เดินทางมาเล่าเรียนจากทุกถิ่นในชมพูทวีป

บุคคลสำคัญและมีชื่อเสียงหลายท่านในสมัยพุทธกาลสำเร็จการศึกษาจากนครตักศิลา เช่น พระเจ้าปเสนทิโกศ(พระเจ้าแผ่นดินแคว้นโกศลครองราชสมบัติอยู่ที่พระนครสาวัต ถี) เจ้ามหาลิลิจฉวี พันธุลเสนาบดี หมอชีวกโกมารภัจจ์(แพทย์ประจำพระองค์ของพระพุทธเจ้า) และองคุลีมาล(มหาโจรผู้กลับใจเป็นพระอรหันต์มหาสาวก)

ชื่ออันคุ้นหูชาวไทยของ "ตักกสิลา" ทำให้ใครๆ หลายคนมักนึกว่าเมืองนี้อยู่ในอินเดีย แต่ใครจะคิดว่าเมืองนี้แท้ที่จริงแล้วตั้งอยู่ในอาณาเขตของประเทศอิสลามอย่างปากีสถาน

มองทางด้านเศรษฐกิจการปกครอง ปากีสถานเป็นประเทศในกลุ่มเอเชียใต้ที่ดูจะมีภาษีดีกว่าใครทั้งหมด ถ้าเทียบกับอินเดียที่เป็นเสมือนประเทศแม่และบังกลาเทศที่เคยรวมเป็นชาติ เดียวกัน แล้วแยกออกไปเป็นอีกประเทศหนึ่งต่างหากในภายหลัง

ความเป็นระเบียบเรียบร้อยของบ้านเมืองนั้นดูดีกว่าอีก 2 ประเทศ อาจเป็นเพราะปากีสถานมีจำนวนประชากรน้อยกว่าอินเดีย ทำให้สามารถจัดการได้ง่ายกว่า ขณะเดียวกันก็มีภูมิประเทศตลอดจนภูมิอากาศเหนือกว่าบังกลาเทศ ซึ่งพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นที่ลุ่มมีปัญหาน้ำท่วมอยู่เป็นประจำ

เมืองตักกศิลานั้นตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของกรุงอิสลามาบัด เมืองหลวงประเทศปากีสถาน ห่างจากอิสลามาบัดประมาณ 30 กิโลเมตร ในอดีตตักกศิลา จัดว่าเป็นศูนย์กลางความเจริญรุ่งเรืองทั้งด้านการศึกษาและวัฒนธรรม แม้จะต้องตกอยู่ภายใต้การปกครองของอำนาจอันหลากหลาย ที่ต่างก็ล้วนพากันหลงใหลในมนต์เสน่ห์ของตักกสิลาด้วยกันทั้งสิ้น

ตักกสิ ลารุ่งเรืองถึงขีดสุดภายใต้การปกครองของพระเจ้าอโศกมหาราช(Asoka the Great) ในช่วง 300 ปี หลังคริสต์กาล กษัตริย์ผู้อุทิศพระองค์เพื่อทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาพระองค์นี้ได้สร้างนครตักกศิลาจนมีกิตติศัพท์ขจรขจายไปทั่วทุกสารทิศในเพลานั้น

แม้ตักกศิลาจะต้องตกอยู่ภายใต้อารยธรรมอีกมากมายต่อๆมา เช่น อารยธรรมกรีก โดยพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช และอารยธรรมฮินดูอีกหลายราชวงศ์ แต่ความเจิดจำรัสของพุทธศาสนาก็ยังทรงพลานุภาพคู่กับตักกศิลาไม่เหือดหาย

ดังหลักฐาน เช่น ซากสถูปเจดีย์ วัดวาอาราม แลปฏิมากรรม แบบศิลปะคันธาระ(Gandhara) จำนวนมาก อันเป็นที่ประจักษ์แก่สายตาของผู้คนจนรัฐบาลปากีสถานได้อนุรักษ์ไว้เป็น โบราณสถานภายใต้การสนับสนุนขององค์การ UNESCO

นอกจากซากเมืองโบราณแล้ว ที่อันควรย่างกรายเข้าไปอีกแห่งหนึ่งก็คือ "พิพิธภัณฑ์ตักกศิลา" ซึ่งได้เก็บรวบรวมหลักฐานเกี่ยวกับความเป็นอยู่และภูมิปัญญาของชาวตักกสิลา ยุคต่างๆ เอาไว้อย่างเป็นระบบระเบียบน่าสนใจยิ่ง

ข้าวของเครื่องใช้ รูปปั้นอันล้ำค่าจำนวนมาก(รวมทั้งพระพุทธรูป) แม้ส่วนใหญ่จะถูกเก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์แห่งนี้ แต่ก็มีไม่น้อยที่หลุดรอดไปตั้งแสดงอยู่ตามพิพิธภัณฑ์อื่นๆ ทั่วโลกทั้งใน อังกฤษ ฝรั่งเศส เยอรมนี สหรัฐอเมริกา ฯลฯ

ตักกศืลาถือกำเนิดมาแต่ดึกดำบรรพ์ก่อนพุทธกาล โดยเป็นนครหลวงแห่งแคว้นคันธาระ หนึ่งในบรรดา 16 แคว้นของชมพูทวีป ที่สถาปนาขึ้นโดยชาวอารยัน ภายหลังมีศาสนาพุทธเป็นศาสนาประจำแคว้น และรุ่งเรืองอยู่นานนับพันปี

ในคริสต์ศตวรรษที่ 5 (ราว พ.ศ. 1050) ชนชาติฮั่น(Huns) ได้ยกทัพมาตีอินเดียและทำลายพระพุทธศาสนา ทำให้เมืองตักกศิลาพินาศสาบสูญแต่ บัดนั้น

กระนั้นทุกวันนี้ ไม่เพียงตักกศิลาจะยังคงเหลือร่อยรอยหลักฐานให้เห็นถึง ความเป็นเมืองอันยิ่งใหญ่ในครั้งหนึ่ง ทั้งได้รับการบูรณะจากรัฐบาลปากีสถาน อีกทั้งองค์การยูเนสโกก็ยกย่องให้เป็นหนึ่งในมรดกโลก

คงจะคุ้มค่าไม่น้อย หากสักครั้งหนึ่งในชีวิตจะได้เดินทางไปเหยียบแดนดินอันเคยรุ่งเรืองด้วย ศิลปวิทยาต่างๆ เป็นสถานที่มีชื่อเสียงที่สุดในการศึกษายุคโบราณ เต็มไปด้วยสำนักอาจารย์ทิศาปาโมกข์ สั่งสอนศิลปวิทยาแก่ศิษย์ ซึ่งเดินทางมาเล่าเรียนจากทั่วทุกสารทิศของชมพูทวีป

นครแห่งอดีตกาลที่ชื่อว่า ตักกศิลา!

ประวัติหมอชีวกโกมารภัจจ์

ในสมัยพุทธกาล สำนักตักศิลา เป็นที่โด่งดังมาก การเรียนการสอนก็เป็นเเบบตัวต่อตัว ไม่เป็นระบบชั่วโมงบรรยาย เหมือนมหาวิทยาลัยนาลันทะในยุคต่อมา ศิษย์จะต้องเข้าหาอาจารย์เอง อาจารย์ส่วนมากเป็นฤาษี สถานที่เรียนก็เป็นกุฏิของครูอาจารย์ พักอาศัยตามบ้านของครอบครัวในนิคม สำหรับสถานที่ตั้งของตักศิลาในสมันนั้นจะอยู่ในอินเดียหรือไม่ ยังไม่เเน่ชัด เพราะการเดินทางจากเเคว้นมคธ ไปยังตักศิลาในสมันนั้นต้องเดินทางนาน ถึง 3 เดือน ถ้าเทียบระยะเวลาการเดินทางของกองเกวียนเหล่าวานิชที่เดินทางค้าขายกันเป็น ประจำ ระยะ 3 เดือน สามารถเดินทางได้ถึงเขตของไทย หรือถ้าไปด้านเหนือก็เข้าเขตเชียงตุง
ชีวกโกมารภัจจ์เเพทย์ เป็นบุตรบุญธรรมของเจ้าชายอภัย พระราชโอรสของพระเจ้าพิมพิสาร เเห่งเเคว้นมคธ เดินทางไปศึกษาที่สำนักตักศิลา โดยอาศัยไปกับกองเกวียนของพวกพ่อค้าเข้าเรียนวิชาเเพทย์กับสำนักทิศาปาโมกข์ ปรกติการศึกษาวิชาเเพทย์จะต้องใช้เวลาถึง 16 ปี เเต่ชีวกโกมารภัจจ์เเพทย์ เรียนอยู่เพียง 7 ปีก็สำเร็จ อาาจรย์ของท่านทำการทดสอบภูมิความรู้ของท่านโดยให้ท่านไปหาสิ่งที่ไม่เป็นยา ในบริเวณโดยรอบตักศิลามาให้ ปรากฏว่าท่านกลับมาพบอาจารย์ด้วยมือเปล่า เเจ้งเเก่อาจารย์ของ ท่านว่า ไม่พบสิ่งใดเลย ที่ไม่สามารถใช้ทำยาได้ พวกเพื่อนๆของท่านพากันหัวเราะเยาะ เเต่อาจารย์ของท่านกลับบอกว่า ท่านได้สำเร็จวิชาการเเพทย์เเล้ว ท่านเป็นผู้ที่มีความฉลาด จิตใจโอบอ้อมอารี มีเมตตา อาจารย์จึงประสาทให้เป็นผู้สำเร็จวิชา เเละเเนะนำให้ไปบริการรักษาโรคที่เมืองสาเกต เมืองหลวงของเเคว้นอโยธยา ซึ่งเป็นเมืองที่อยู่ไกล้ๆกับตักศิลา เพื่อเป็นการเผยเเพร่ชื่อเสียง เพราะที่เมืองสาเกต มีเเพทย์เก่งๆอยู่มาก ท่านได้ทำการรักษาโรคให้เเก่ผู้คนในเมืองสาเกต โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ได้รักษาชีวิตของมารดาเเละทารกให้รอดจากความตายเป็นจำนวนมากเป็นที่นับถือ จนได้รับนาม ต่อท้ายชื่อว่า โกมารภัจจ์ เเปลว่า หมอผู้ชำนาญโรคเด็ก ความรู้ความสามารถด้านอื่นๆ รวมถึงการผ่าตัดต่างๆ ก็เป็นที่เลื่องลือเช่นกัน ต่อมาจึงได้เดินทางกลับกรุงราชคฤห์ รักษาพระเจ้าพิมพิสารให้หายอาการประชวรจากโรคริดสีดวงทวารเรื้อรังด้วยการ ทายาเพียงครั้งเดียว เเละรักษาโรคให้ผู้คนีกมากมาย จนได้รับเเต่งตั้งเป็นเเพทย์หลวงประจำพระองค์พระเจ้าพิมพิสาร ต่อมาพระเจ้าพิมพิสารทรงถวายให้เป็นเเพทย์ประจำองค์ของพระพุทธเจ้า เเละได้ดูเเลรักษาอุปฐากพระภิกษุอีกมากมาย
เมื่อพระพุทธองค์ทรงพระประชวร ปู่ชีวกโกมารภัจจ์ได้ปรุงยาขนานพิเศษขึ้นเพื่อจะถวายพระพุทธองค์ โดยให้ยาเพียงครั้งเดียวก็จะหายเเต่พระพุทธองค์ไม่รับโอสถนั้นทำให้ปู่ชีวก โกมารภัจจ์ เสียใจเป็นอย่างมาก หลังจากที่พระพุทธองค์ทรงปลงสังขารผ่านไปได้ 3 เดือน ปู่ชีวกโกมารภัจจ์จึงได้หนีไปจำศีลอยู่ในถ้ำ ในระหว่างจำศีลอยู่ในถ้ำนั้น ท่านได้รจนาพระคัมภีร์การเเพทย์ต่างๆ ไว้มากมาย เป็นตำราที่เราใช้สืบต่อกันมานานจนถึงปัจจุบันอันเกิดประโยชน์เป็นอย่างมาก ต่ออนุชนรุ่นหลัง

จากตักศิลา ถึงนาลันทา(ต่อ)

ภาพที่ปรากฎในสมัยปัจจุบันด้านสถาปัตยกรรม และประติมากรรม

ศาสตราจารย์พิเศษเสฐียร พันธรังษี นักศาสนา นักหนังสือพิมพ์ และบูรพาจารย์ของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ได้บันทึกการจาริกแสวงบุญ ณ มหาวิทยาลัยนาลันทาเมื่อฤดูร้อน พ.ศ. ๒๔๙๖ ตามคำอธิบายของท่านกัสสปเถระ (กัศยปะ) ผู้ได้รับมอบหมายจากรัฐบาลแห่งรัฐพิหารให้ควบคุมการขุดค้นซากโบราณสถานที่นา ลันทาของกรมโบราณคดีตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๕๘ มีสาระสำคัญดังนี้
"ท่านกัสสปเถระพาเราผ่านเข้าสู่ทางกว้างที่จะไปสู่บริเวณ มหาวิทยาลัย มีสำนักสงฆ์(สังฆาราม)หมายเลข ๑ อยู่ทางซ้าย และสำนักสงฆ์หมายเลข ๔ เลข ๕ อยู่ ทางขวา ผ่านตรงนี้ไปแล้วเราเดินตรงไปจนกระทั้งถึงพื้นกว้าง เป็นที่ตั้งพระสถูปใหญ่องค์หนึ่ง เขาเขียนเลข ๑ เป็นเครื่องหมาย สถูปนี้เป็นโบราณวัตถุชิ้นสำคัญที่สุดในบริเวณมีส่วนทั้งใหญ่ทั้งสูงกว่าซาก อื่นที่ขุดค้นได้ มีบันไดอิฐเดินขึ้นไปได้จนถึงยอด เมื่อขึ้นถึงยอดสามารถมองเห็นบริเวณมหาวิทยาลัย และหมู่บ้านสารีบุตร โมคคัลลาน์อันตั้งอยู่ใกล้เคียงได้หมด มีความ รู้สึกใหม่เมื่อขึ้นไปถึงยอดสถูปองค์นี้ คล้ายกับได้ขึ้นไปอยู่บนยอดภูเขาทอง มองเห็นที่ตั้งกรุงเทพฯ ได้ทั้งหมด.
ลักษณะการก่อสร้างของมหาสถูป แสดงว่าสร้างต่อเติมกันมาหลายครั้งเพราะแผ่นอิฐที่วางเป็นรากตั้งแต่พื้นจน ถึงยอดมีลักษณะเล็กใหญ่และสีสันไม่เหมือนกัน แต่มีความแข็งแรงเท่ากัน ผู้นำบอกว่าเป็นศิลปะสมัยราชวงศ์คุปตะ.

"ด้านตะวันออกเฉียงเหนือของสถูปใหญ่ สลักเป็นรูปพระโพธิสัตว์กวนอิม (อวโลกิเตศวร) เทพเจ้าแห่งความเมตตา เป็นรูปใหญ่ที่สุดกว่ารูปใดๆ ในบริเวณมหาวิทยาลัย ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ มีรูปพระมหาเถระนาคารชุน อาจารย์ใหญ่ฝ่ายลัทธิมหายาน และอธิการบดีองค์แรกของมหาวิทยาลัยนี้มีอักษรเทวนาครี หรือปรากฤต สลักไว้ที่รูปสลักแต่อ่านไม่ออก
ขอให้สังเกตในด้านตะวันออกของ สถูป จะเห็นซากสังฆารามหลายต่อหลายแห่ง แต่ดูเหมือนจะเป็นห้องเล็กๆ สำหรับนักศึกษาแต่ละรูปอาศัย มีอยู่แห่งหนึ่งเขาเขียนเลข ๑ ไว้เป็นเครื่องหมาย สังฆารามหลังนั้นกว้างขวางมากกว่าแห่งอื่น มีประตูเข้าเป็นพิเศษอยู่ทางเหนือ มีอิฐแข็งซ้อนกันอยู่ประมาณ ๒ หรือ ๓ ชั้น ภายในบริเวณกว้างขวาง มีแท่นหินขนาดใหญ่ ๓ แท่น แสดงให้เห็นการลงแรงในการสลัก และยกเข้ามาตั้งด้วยกำลังแห่งบุรุษผู้กำยำ มีหลักหินขนาดใหญ่อีกหลายหลัก บนหลักหินนั้น มีระเบียงหินติดต่อกันระหว่างหลักต่อหลักวงไปโดยรอบ พอเห็นก็รู้ได้ทันทีว่าถูกไฟเผาเพราะมีรอยร้าวและความหักพังอันเกิดจากแรง ร้อนของกองเพลิง.
"สังฆารามหมายเลข ๑ นี้ เดิม เป็นตัวตึก ๒ ชั้น มีจารึกไว้ว่า พระเจ้า เทวปาละกษัตริย์องค์ที่ ๓ ของราชวงศ์ ปาละ (ระหว่าง พ.ศ. ๑๔๕๘-๑๘๙๑)๔ เป็นผู้สร้าง สังเกตแผ่นอิฐตามกำแพงแสดงว่าสร้าง ๒ คราวด้วยกัน ทรุดโทรมเต็มทีแล้วแต่อิฐข้างบนยังดีอยู่ มีแท่นบูชา มีรูปพระพุทธเจ้า ซึ่งยังเห็นเพียงรอยอยู่ตรงส่วนที่สร้างครั้งแรก.
ผู้นำเที่ยวอธิบายว่า ตรงข้ามกับแท่นบูชาเป็นที่นั่งของอาจารย์เวลาสอนหนังสือ พวกนักศึกษานั่งบนพื้นโดยรอบ จากทิศตะวันตกเฉียงใต้ มีซากบ่อน้ำสำหรับใช้ในมหาวิทยาลัยและข้างๆ มีห้องพักของนักศึกษาเรียงกันอยู่หลายห้อง มีหลังคาทำเป็นคุ้ม เขาอธิบายว่าเป็นศิลปะการทำหลังคาแบบโบราณของอินเดีย ตอนหนึ่งเราไปชมพิพิธภัณฑ์ของมหาวิทยาลัยไปพบแผ่นหินใหญ่แผ่นหนึ่งมีอักษร จารึกอยู่เต็ม ผู้นำพาบอกว่า ยกเอามาจากห้องเรียนหนังสือนั้น จารึกประวัติเหตุการณ์สำคัญ ๘ อย่างในชีวิตของพระพุทธเจ้า.
ที่สังฆารามหมายเลข ๔ ตั้งอยู่ทาง ขวามือเวลาเข้าไปได้พบสิ่งที่น่าพอใจในศิลปะการก่อสร้างสมัยโน้น ๒ อย่างด้วยกัน อย่างหนึ่งเป็นประตูมีช่องเล็กๆ เปิดขึ้นไปข้างบน ผู้นำอธิบายให้ฟังว่าช่องนี้ที่จริงไม่ใช่ประตู แต่เป็นช่องสำหรับเปิดรับแสงสว่างจากข้างนอก เพื่อให้ส่องเข้ามาข้างใน นับเป็นวิธีก่อสร้างให้มีความสะดวกแทนที่จะไปเจาะหน้าต่างซึ่งต้องเสียเวลา มากและแรงมาก อีกอย่างหนึ่งในสังฆารามหลังนี้มีผู้ค้นพบเหรียญเงินและเหรียญทองแดงสมัยพระ เจ้ากุมารคุปตะที่ ๑ เป็นอันมาก วินิจฉัยไม่ออกว่า เหรียญกษาปณ์เหล่านั้นเข้ามาอยู่ได้อย่างไรในสำนักสงฆ์ แต่มีผู้วินิจฉัยว่า กษัตริย์ผู้สร้างสังฆารามนี้คงสละพระราชทรัพย์ฝังไว้เป็นพุทธบูชาตาม ธรรมเนียมของกษัตริย์อินเดียโบราณ.

สังฆารามหลังที่ ๕ และที่ ๖ ตามหมายเลขอยู่ถัดกันไปเป็นตัวตึก ๒ ชั้น เราขึ้นไปดูเห็นยังมีรูปเตาไฟก่อด้วยอิฐแผ่นใหญ่เหลืออยู่ ๒๑ เตา เหตุใดจึงมีรูปเตาไฟอยู่ในบริเวณกุฏิสงฆ์นี้ มีอธิบายกันไว้ หลายอย่าง ในหนังสือเล่มหนึ่งชื่อ Guide to Nalanda ของนายโฆษ เขาวินิจฉัยว่าอาจเป็นที่หุงหาอาหารของนักศึกษา แต่หลักอันเคร่งครัดของมหาวิทยาลัยในสมัยโน้น คาดว่าภายในสังฆารามใกล้กับบริเวณศึกษาจะไม่อนุญาตให้ผู้ใดถือเอา สถานที่เหล่านี้เป็นที่หุงหาได้ จึงวินิจฉัยไปอีกทางหนึ่งว่า เตาไฟเหล่านั้น อาจก่อติดตั้งไว้ที่ต้มย้อมสบงจีวรของพระภิกษุสงฆ์ ด้วยว่ากิจอันนี้ ภิกษุในสมัยโน้นต้องทำด้วยตนเอง.
เราเดินไปทางตะวันออกเฉียงเหนือ ที่บริเวณสังฆารามหมายเลข ๗ มีบริเวณหนึ่งทำด้วยศิลาแท่งทึบ มีเสาหินสลักรูปรอยต่างๆ ส่วนมากเป็นกิริยาท่าทางของมนุษย์และสัตว์ เป็นแบบสถาปัตยกรรมโบราณของอินเดีย ประมาณร้อยปีที่ ๖-๗ ติดต่อกัน มีหินสลักเป็นแผ่นกว่า ๒๐๐ แผ่น รูปสลักบางรูปเป็นกินนรกำลังดีดพิณ, รูปกังกร, รูปพระอัคนี, รูปท้าวกุเวร, รูป เทวะทรงนกยูง, เทวรูปและรูปสัตว์อื่นๆ อีกมาก อย่างบางตอนแสดงรูปชาดกในพระพุทธศาสนา รูปสลักเหล่านี้เห็นได้ตามเสาหิน และเคราะห์ดีที่เป็นหินแข็งพวกมุสลิมที่บุกเข้ามาไม่สามารถเอาไฟเผาผลาญได้.
สังเกตเห็นแบบของการก่อสร้าง อีกอย่างหนึ่งซึ่งทำแปลกจากตึกอื่นในสังฆารามทั้งหมด คือสร้างเป็นรูปสี่เหลี่ยมบ้าง เป็นรูปตัดทะแยงบ้าง มีห้องพักนักศึกษาอยู่ตอนริมเป็นแถว ส่วนตรงกลางสร้างไว้เป็นบริเวณใช้เป็นที่นั่งของพวกนักศึกษา และมีฐานตั้งพระพุทธรูป อาจารย์ผู้บรรยายนั่งตรงหน้าฐานพระพุทธรูปนั้นๆ
ในสังฆารามมียกพื้นมีหลักหินรองรับ มีที่นั่งศึกษาอยู่ตรงกลาง แท่นพระพุทธรูปอยู่ตรงทางเข้า บางแห่งคงเป็นสำนักศึกษามหายาน เพราะตั้งรูปพระโพธิสัตว์แทนรูปพระพุทธเจ้า กำแพงสังฆารามส่วนมากก่อด้วยศิลาแลง ส่วนพื้นปูด้วยแผ่นหินขาวดำเหมือนกันตลอดมหาวิทยาลัย เห็นความแน่นหนาของมหาวิทยาลัยนี้ ทำให้คิดว่ามุสลิมผู้มามีอำนาจถ้าไม่มีความโหดร้ายอย่างสูงสุดและถ้าไม่ใช้ ความพยายามในการทำลายอย่างเหี้ยมโหด ตัวตึกในมหาวิทยาลัยไม่มีทางจะพังทลายได้ ดูความพินาศของมหาวิทยาลัยคราวนี้ ก็เห็นว่าผลแห่งความพยายามนั้นเป็นเรื่องช่วยให้สำเร็จทั้งหมดไม่ว่าทางดี หรือทางร้าย.

เจดีย์ในบริเวณมหาวิทยาลัย มีขนาดต่างๆ กัน บางองค์สูงขนาดเกือบ ๒๐๐ ฟุต บางองค์ขุดค้นกันได้ขึ้นมาใหม่เมื่อเร็วๆ นี ้ได้พบแผ่นโลหะทนไฟมีรอยถูกไฟเผายังเห็นเป็นรอยพระพุทธรูปสลักอยู่ในแผ่น โลหะนั้นก็มี ท่านผู้นำเล่าว่าการขุดค้นอีกคราวหนึ่งได้พบเตาหลอมโลหะ วินิจฉัยว่าเป็นเตาหลอมของมหาวิทยาลัย มีไว้สำหรับหล่อหลอมพระพุทธรูป แต่มีหลายคนออกความเห็นว่า เตาเหล่านั้นเป็นเครื่องมือของพวกนอกศาสนา เมื่อบุกเข้ามาได้แล้วก็ตั้งเตา นำเอาพระพุทธรูปและปูชนียวัตถุที่ทำด้วยโลหะมาหลอมทำลายในเตานี้.
ที่เจดีย์อีกองค์หนึ่ง เขาเขียนหมาย เลข ๑๔ องค์นี้ก็มีแต่ซาก มีรอยแกะสลักเป็นรูปพระพุทธเจ้าโดยรอบ และยังเห็นรอยวาดเขียนเรื่องเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา อยู่หลายตอน ผู้นำบอกว่า ตามแบบของศิลปะ เป็นของหายากและหาดูที่ไหนไม่ได้ในอินเดียภาคเหนือนอกจากที่นี่ แต่มาดูแล้วยังไม่เห็นด้วยกับคำที่เขาบอก

นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูปปรากฏอยู่มากมาย ส่วนรูปพระโพธิสัตว์ซึ่งเป็นที่นิยมสร้างมากคือ อวโลกิเตศวร หรือปัทมปาณีคู่บารมีของพระอมิตาภพุทธะ, วัชรปาณี คู่บารมีของพระอักโษภยพุทธะ, มัญชุศรี, เทพชัมภละ ซึ่งเป็นเทพแห่งความมั่งคั่ง, เทพีศักติของพระธยานีพุทธะ เช่น ตารา ศักติของพระอโมฆสิทธิพุทธะ, เทพีมาริจีใน ตระกูลโมหะ ซึ่งเป็นเทพีแห่งดวงอาทิตย์, เทพปรัชญาปารมิตา, หาริตี ศักติของเทพชัมภละ, เทพและเทพีพราหมณ์หรือฮินดู เช่น วิษณุ, เทพีทุรคา, เทพีสรัสวดี, เทพีอปราชิตา*

เป็นแหล่งศิลปวัฒนธรรมที่สำคัญในช่วงพุทธศต วรรตที่ ๑๐ - ๑๘

ศาสตราจารย์ประกิต (จิตร) บัวบุศย์ ราชบัณฑิตสำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถานและบูรพาจารย์อีกท่านหนึ่งของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราช วิทยาลัย ได้ศึกษาวิจัยพบว่ามหาวิทยาลัยนาลันทา เป็นแหล่งศิลปวัฒนธรรมสำคัญแห่งหนึ่งในสมัยต้นๆ กล่าวคือ สกุลศิลปะของสมัยคุปตะจากศูนย์กลางที่มหาวิทยาลัยนาลันทา แผ่เข้าสู่สุวรรณภูมิ (ประเทศไทย) ระยะแรกก่อนสุโขทัย - เชียงแสน เมื่อประมาณ พ.ศ. ๙๐๐ - ๑๓๐๐ เป็นศิลปะของพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายาน เช่น พระพุทธรูปสลักหินปูนสีเทาและสีเทาหม่น ทั้งขนาด ใหญ่และขนาดย่อม (นับเป็นคลื่นพุทธศาสนาคลื่นที่ ๓) และสกุลศิลปะของสมัยปาละและเสนา จากศูนย์กลางที่มหาวิทยาลัยนาลันทาแผ่เข้าสู่สุวรรณภูมิ (ประเทศไทย) ระยะที่ ๒ ก่อนสุโขทัย - เชียงแสน เมื่อประมาณ พ.ศ. ๑๓๐๐ - ๑๘๐๐ ซึ่งเป็นช่วงที่นิกายตันตระหรือมนตรยาน และนิกายวัชรยานของพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายานกำลังเจริญรุ่งเรืองอยู่ที่ มหาวิทยาลัยนาลันทา ศิลปะที่แผ่เข้ามา เช่น พระพุทธรูปสลักหินทรายสีครีมและ สีแดง (คลื่นพุทธศาสนา คลื่นที่ ๔)๖

ศิลปกรรม สถาปัตยกรรมและประติมากรรม
ศิลปกรรม คือ ผลงานศิลปะที่เกิดจากพลังความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ที่แสดงออกในรูปลักษณ์ ต่างๆ ให้ปรากฏซึ่งสุนทรียภาพ ความประทับใจ หรือ ความสะเทือนอารมณ์ ตามอัจฉริยภาพ พุทธิปัญญา ประสบการณ์ รสนิยม และทักษะของแต่ละคน เพื่อความพอใจ ความรื่นรมย์ ขนบธรรมเนียม จารีต ประเพณี หรือความเชื่อทางศาสนา
สถาปัตยกรรม คือ ศิลปะและวิทยาการแห่งการก่อสร้าง ซึ่งอาจอธิบายได้อีกอย่างหนึ่งว่า หมายถึงการจัดที่ว่างสามมิติเพื่อสนองความต้องการของมนุษย์ทั้งทางร่างกาย และจิตใจ กล่าวคือ เพื่อให้เกิดคุณค่า ๓ ประการได้แก่ (๑) ความสะดวกและเหมาะสมในการใช้สอย (๒) ความมั่นคงแข็งแรง (๓) ความชื่นชม
ประติมากรรม คืองานศิลปะที่สร้างเป็นรูปทรงสามมิติโดยวิธีการแกะสลัก การปั้น หรือการผสมผเส๗
จากโครงสร้างทางกายภาพของมหาวิทยาลัยนาลันทาดังกล่าวข้างต้น พอมองเห็นได้ว่า ซากโบราณวัตถุที่ปรากฏอยู่นั้นแสดงออกให้เห็นร่องรอยแห่งศิลปกรรม สถาปัตยกรรม และประติมากรรมของมหาวิทยาลัยแห่งนี้ได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะประติมากรรมที่เป็นพระพุทธรูปมีทั้งแบบปูนปั้น สลักหิน หล่อทองสัมฤทธิ์ และภาพพิมพ์ ดังตัวอย่างที่นำมาแสดงไว้ใน ประมวลภาพซากมหาวิทยาลัยนาลันทา

ศาสตราจารย์หลวงบริบาลบุรีภัณฑ์ มหาวิทยาลัยศิลปากร และเป็นบูรพาจารย์อีกท่านหนึ่งของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ได้กล่างถึงประติมากรรมของสกุลศิลปะสมัยคุปตะ ซึ่งมีศูนย์กลางที่หมาวิทยาลัยนาลันทา ความตอนหนึ่งว่า
"ในสมัยคุปตะนี้ ศิลปวิทยาการต่างๆ รุ่งเรืองมาก แม้พวกพราหมณ์ ก็เริ่มพยายามแก้ไขศาสนาของตนแข่งกับพระพุทธศาสนา ความนับถือพระพุทธศาสนาก็ยังเป็นประธานอยู่ทั่วไปในอินเดีย ข้อนี้พึ่ง เห็นได้ด้วยโบราณวัตถุ เช่น พระพุทธรูปก็ดี ลวดลายและรูปภาพที่จำหลักหรือเขียนไว้ตามถ้ำที่แต่งเป็นวัตถุก็ดี ที่เป็นฝีมือชาวมัชฌิมประเทศทำ อย่างงามวิจิตรเป็นของเกิดขึ้นในสมัยคุปตะเป็นพื้น แต่พระพุทธรูปที่พวกโยนกชาวคันธารราษฎร์คิดประดิษฐ์ขึ้นก่อนแล้วนั้น เมื่อชาวอินเดียในมัชฌิมประเทศรับคติมาทำพระพุทธรูปบ้างไม่เห็นชอบตามแบบของ พวกโยนกหมดทุกอย่าง เพราะฝรั่งกับแขกนิยมความงามต่างกัน พวกชาวมัชฌิมประเทศจึงมาคิดแก้ไขลักษณะพระพุทธรูปให้ผิดกับแบบของพวกโยนก หลายอย่าง เป็นต้นว่าดวงพระพักตร์ซึ่งทำเป็นอย่างหน้าเทวรูปฝรั่งนั้น ก็แก้ไขมาให้งามตามลักษณะชาวมัชฌิมประเทศ พระเกสาซึ่งชาวโยนกทำเช่นเส้นผมคนสามัญ ก็คิดแก้ไขทำให้เส้นพระเกสาวงเป็นทักษิณาวรรต ตามคัมภีร์มหา ปุริสลักขณะ ข้อว่า อุทฺธคฺคโลโม และเพิ่มมหาปุริสลักขณะตามข้ออื่นๆ เข้าอีก
"อีกประการหนึ่งมาถึงสมัยเมื่อสร้างพระพุทธรูปกัน แพร่หลายในมัชฌิมประเทศนั้น พวกที่ถือศาสนาพราหมณ์ก็คิดสร้างเทวรูปขึ้น ตามเยี่ยงอย่างการสร้างพระพุทธรูปบ้าง ก็ลักษณะรูปภาพในมัชฌิมประเทศนั้น ถ้าเป็นรูปเทวดาหรือกษัตริย์ ย่อมทำแต่งอาภรณ์กับตัวเปล่าไม่ใส่เสื้อ ช่างจึงคิดทำรูปทรงส่วนตัวให้งดงาม อาศัยเหตุนี้ พวกช่างชาวมัชฌิมประเทศคงเห็นว่า แบบพระพุทธรูปที่ทำครองผ้าเป็นกลีบให้เหมือนห่มจริงๆ เช่นชาวโยนกชอบทำนั้นเสียทรวดทรงพระพุทธรูปไป จึงคิดแก้ไขข้อนี้ ชั้นแรกทำกลีบจีวรให้เล็กลงแล้วแก้ไข ต่อมาทำแต่พอให้เห็นเหมือนอย่างว่าครองผ้าบางๆ และมักทำแต่ห่มดอง (ที่ห่มคลุมก็มี) ด้วยประสงค์จะเอาความงามไปไว้ที่ทรวดทรงองค์พระพุทธรูป เป็นแบบอย่างเกิดขึ้นในมัชฌิมประเทศอีกอย่างหนึ่ง อนึ่งพระรัศมีซึ่งช่างชาวโยนกชอบทำเป็นประภามณฑลไว้ข้างหลังพระพุทธรูปนั้น พวกช่างชาวมัชฌิมประเทศก็คิดแก้ไขเปลี่ยนทำพระรัศมีเป็นรูปเปลวไว้บนพระเกตุ มาลา บางทีจะเกิดขึ้นเมื่อคิดทำพระพุทธรูปตั้งเป็นพระประธาน เพราะจะทำรัศมีอย่างประภามณฑลขัดข้อง จึ่งได้คิดแก้ไขเป็นอย่างอื่น ส่วนกิริยาท่าทาง พระพุทธรูปนั้น พวกช่างโยนกได้ตั้งแบบไว้แล้ว ๙ ปาง คือ

๑. ปางมารวิชัย
๒. ปางปฐมเทศนา
๓. ปางอุ้มบาตร
๔. ปางประทานอภัย
๕. ปางประทานพร
๖. ปางมหาปาฏิหาริย์
๗. ปางลีลา
๘. ปางปรินิพพาน

"ช่างชาวอินเดียข้างฝ่ายใต้ มาคิดทำพระพุทธรูปขึ้นอีกปางหนึ่ง คือ ปางนาคปรก เดิมทำพญานาคเป็นมนุษย์ มีรูปงู ๗ หัวเป็นพังพานขึ้นจากไหล่ไปปรกศีรษะ กิริยาพญานาคนั้นนมัสการพระพุทธเจ้า ชั้นหลังมาทำพญานาคเป็นรูปงูขดตัวเป็นฐานตั้งพระพุทธรูปสมาธิบนนั้น ส่วนตอนหัวพญานาคชะเง้อขึ้นทางข้างหลังพระพุทธรูปไปแผ่พังพานปรกอยู่ข้างบน พระพุทธรูป รูปอย่างนี้ดูเหมือนพวกชาวกลิงคราษฎร์ข้างฝ่ายใต้จะได้คิดทำขึ้น หาแพร่หลายในมัชฌิมประเทศไม่ (พระนาคปรกมีตั้งแต่สมัยอมรวดี แต่เขาทำองค์พระเป็นปางมารวิชัย)
"มีพระพุทธรูปปางอีกชนิดหนึ่งทำปลีกก็มี ทำเป็นชุดก็มี กล่าวกันว่า เดิม เกิดขึ้นที่พระบริโภคเจดีย์ คือที่สังเวชนียสถานที่พระพุทธองค์ได้ทรงอนุญาตไว้ ๔ แห่ง กับที่ซึ่งนิยมกันว่าพระพุทธองค์ได้ทรงทำปาฏิหาริย์อีก ๔ แห่ง เพราะเจดีย-สถานทั้ง ๘ แห่งนี้ มีสัตบุรุษพากันไปบูชาปีละมากๆ (ทำนองเดียวกับที่ขึ้นไปบูชาพระพุทธบาทตามฤดูกาลในบัดนี้) พวก สัตบุรุษปรารถนาจะใคร่ได้สิ่งอันใดอัน หนึ่งมาเป็นสำคัญหรือเป็นคะแนนเก็บรักษาไว้เป็นที่ระลึกว่า ตนได้ศรัทธาอุตส่าห์ไปถึงที่นั้นๆ เมื่อมีประเพณีสร้างพระพุทธรูปเกิดขึ้น พวกที่อยู่ในท้องถิ่นแห่งพระบริโภคเจดีย์ ก็คิดทำพระพุทธรูปปางซึ่งเนื่องด้วยพระบริโภคเจดีย์นั้นๆ แกะพิมพ์ตีขึ้นไว้ตั้งร้อยตั้งพันสำหรับจำหน่ายจ่ายแจกแก่สัตบุรุษให้ซื้อหา ได้ทั่วหน้ากันโดยราคาถูก จึงเกิดมีพระพิมพ์ขึ้นด้วยประการฉะนี้ พระพิมพ์ที่ทำจำหน่าย ณ พระบริโภคเจดีย์ทั้ง ๘ แห่งนั้น เป็นพระ ๘ ปางต่างกัน คือ

๑. ปางประสูติ ทำเป็นรูปพระราช กุมารโพธิสัตว์มีรูปพระพุทธมารดาและรูปเทวดาเป็นเครื่องประกอบ
๒. ปางตรัสรู้ ทำพระมารวิชัยเหมือน ของคันธาระ
๓. ปางปฐมเทศนา ทำเหมือนของคันธาระหรือประทานพร
๔. ปางเสด็จลงจากดาวดึงส์ มักทำเป็นพระลีลา แต่ทำเป็นพระยืนก็มี มีรูป พระพรหมกับพระอินทร์อยู่ ๒ ข้าง เป็นเครื่องประกอบ
๕. ปางมหาปาฏิหาริย์ ทำเป็นพระพุทธรูปมีดอกบัวรองหลายองค์ด้วยกัน มักมีรูปเทวดาและรูปมนุษย์เดียรถีย์เป็นเครื่องประกอบ
๖. ปางทรงทรมานช้างนาฬาคิรี ทำเป็นพระพุทธรูปลีลา มีรูปพระอานนท์และรูปช้าง บางทีมีแต่รูปช้างเป็นเครื่องประกอบ
๗. ปางทรงทรมานพระยาวานร ทำเป็นพระพุทธรูปนั่งอุ้มบาตร มีรูปวานรเป็นเครื่องประกอบ
๘. ปางมหาปรินิพพาน ทำเป็นพระพุทธรูปบรรทมเหมือนอย่างคันธารราษฎร์ มักมีรูปพระสถูป รูปพระสาวก และรูปเทวดาเป็นเครื่องประกอบ

"พระ ๘ ปางนี้ เลยถือกันเป็นพระชุด ชอบสร้างรวมในศิลาแห่งเดียวกัน ให้ปรากฏทั้ง ๘ ปาง สันนิษฐานว่าจะเกิดแต่สัตบุรุษผู้ที่ได้พยายามไปบูชาพระบริโภคเจีย์ครบทั้ง ๘ แห่ง แล้วสร้างขึ้นฉลองความ ศรัทธาอุตสาหะ จึงเกิดประเพณีสร้างพระ ๘ ปางขึ้นในมัชฌิมประเทศ ครั้งราชวงศ์ คุปต"๘

อิทธิพลเชิงวิชาการจากตักศิลาสู่นาลันทา
มาชุมทาร์ (R.C. Majumdar) กล่าวถึงระบบการศึกษาของอินเดีย โบราณ ซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองตักศิลา แคว้นคันธาระ (ปัจจุบันอยู่ในเขตประเทศปากีสถาน) ว่า มีสำนักศึกษาอิสระของอาจารย์ทิศาปาโมกข์ต่างๆ เปิดสอนวิชาการสาขาต่างๆ ตามที่ตนถนัด เช่น วิชาวรรณคดี ทั้งทางศาสนาและทางโลก ไวยากรณ์ บทกวี ศิลปะ ตรรกศาสตร์ ปรัชญา โหราศาสตร์ วิทยาศาสตร์สาขาต่างๆ เช่น ดาราศาสตร์ แพทยศาสตร์ พิชัยสงคราม คณิตศาสตร์ รัฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ ผู้ศึกษาสามารถเลือกเรียนได้ตามที่ตนต้องการ แต่ต้องเสียค่าเล่าเรียนแพงเพราะต้องกินอยู่กับสำนักศึกษานั้นๆ ส่วนผู้ศึกษาที่ยากจนก็สามารถเรียนได้โดยยอมทำงานรับใช้อาจารย์แทนค่าเล่า เรียน เช่น หมอชีวก โกมารภัจที่เลือกเรียนวิชาแพทยศาสตร์จนสำเร็จมาแล้ว รูปแบบการเรียนการสอนเป็นแบบสอนกันตัวต่อตัว หรือ ถ้ามีนักศึกษาหลายคน(บางสำนักมี ถึง ๑๐๐ คน) ก็จะนั่งเรียนล้อมอาจารย์ ในการสอนนั้น นอกจากมุ่งสอนรายวิชาที่ นักศึกษาเลือกแล้ว อาจารย์ยังให้การ อบรมบ่มนิสัยทางด้านหน้าที่พลเมือง ศีลธรรม และพิธีกรรมต่างๆ
มาชุมทาร์ กล่าวต่อไปว่า มหาวิทยาลัยตักศิลาเจริญรุ่งเรืองเรื่อยมาจนกระทั่งเกิดมหาวิทยาลัยนาลันทา ขึ้น จึง ค่อยๆ เสื่อมไป และกล่าวถึงมหาวิทยาลัยนาลันทาไว้ว่าเป็นสถาบันการศึกษาชั้นยอด แห่งหนึ่งของเอเชีย รับนักศึกษาชั้นสูง ที่ผ่านการสอบคัดเลือกเข้ามา มีนักศึกษาทั้งจากภาคต่างๆ ของอินเดียและจากประเทศต่างๆ ในเอเชีย

http://www.mcu.ac.th/site/wangnoi/index.php?page=276

จากตักศิลา ถึงนาลันทา

[ europe-map ]

ภาพ ที่ 1: แผนที่ปากีสถาน… พรมแดนด้านตะวันตกติดอาฟกานิสถาน-อิหร่าน, ด้านเหนือติดอาฟกานิสถาน-จีน, ด้านตะวันออกติดอินเดีย (แผนที่นี้แต้มสีภูเขาด้วยสีเขียวเข้ม ที่ราบสูงด้วยสีเขียวปนน้ำตาล ส่วนสีเหลืองใช้สีเหลือง) > Thank [ europe-map.org ]

ปากีสถาน มีพื้นที่ 803,940 ตารางกิโลเมตร = 1.7 เท่าของไทย, ประชากร 105.9 ล้านคน = 1.68 เท่าของไทย [ Wikipedia ] , [ Wikipedia ]

ปากีสถานแยกประเทศจากอินเดีย หลังได้รับเอกราช จากอังกฤษ เนื่องจากคนส่วนใหญ่นับถือศาสนาต่างกัน คือ คนปากีสถานส่วนใหญ่นับถืออิสลาม คนอินเดียส่วนใหญ่นับถือฮินดู

หลัง จากนั้นก็ไม่ค่อยถูกกัน เนื่องจากปากีสถานมองว่า อินเดียมีส่วนยุยงให้ปากีสถานตะวันออก (บังคลาเทศ) ประกาศแยกตัวจากปากีสถาน (แยกกันเพราะงบประมาณทุ่มไปทางปากีสถานมากกว่าบังคลาเทศ)
ปากีสถานกับ อินเดียเคยทำสงครามแย่งชิงดินแดน แคชเมียร์กัน ขณะที่จีนยึดไปส่วนหนึ่งโดยไม่มีใครกล้าโวย (สมรรถภาพทางทหารต่างกันมาก) ทำให้ทั้ง 2 ประเทศรีบเร่งพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์โดยไม่ค่อยสนใจคนยากคนจนเท่าไหร่ ผล คือ ตาลีบันขยายอิทธิพลเข้าทางด้านตะวันตกของปากีสถาน ส่วนกบฏเหมาก็ขยายอิทธิพลทางตะวันตกของอินเดีย ซึ่งระยะยาวอาจจะมีอิทธิพลได้มากคล้ายๆ กับกบฏเหมาในเนปาล (จีนสนับสนุน)
คนไทยเรา คงจะได้ยินได้ฟังชื่อเมือง “ตักกศิลา (Taxilla)” มาแล้วไม่มากก็น้อย เมืองนี้ตั้งอยู่ในปากีสถาน อยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของเมืองอิสลามาบัด ห่างกันเพียง 32 กิโลเมตร [ Wikipedia ]

[ BBC ]

ภาพ ที่ 2: แผนที่ปากีสถานซึ่งทาง BBC ขยายจากมุมบนขวาไปสู่มุมล่างซ้าย เส้นสีน้ำเงินแสดงพื้นที่อิทธิพลของฝ่ายตาลีบัน ซึ่งประกาศใช้กฏหมาย อิสลาม และเน้นการลงโทษข้าราชการที่คดโกง > Thank [ BBC ]

โปรด ลากเส้นจากพื้นที่ที่ใกล้เมืองหลวง ‘Islamabad’ มากที่สุดจะพบว่า ระยะทางน้อยกว่า 100 กิโลเมตรแล้ว

http://health.buddythai.com/archives/371

โครงสร้าง ทางกายภาพ ของมหาวิทยาลัยนาลันทาตั้งแต่ก่อนที่จะเป็นมหาวิทยาลัย จนถึงการรวมสังฆารามหรือวิหาร ๖ แห่งเข้าด้วยกันโดยสร้างกำแพงล้อมให้อยู่ในบริเวณเดียวกัน ถ้ามองจากภาพที่ท่านเฮี่ยนจั๋งบันทึกไว้จะเห็นเป็นรูปร่างดังนี้
พระ เจ้าศักราทิตย์ (พระเจ้ากุมาร คุปตะที่ ๑) ทรงสร้างสังฆารามขึ้นที่สวนมะม่วงที่เคยเป็นปาวาริกัมพวัน จึงเกิดศูนย์การศึกษาพระพุทธศาสนาและศาสตร์อื่นๆ ขึ้นมาอีก สังฆารามนี้จัดเป็นสังฆารามที่ ๑ ในยุคใหม่ ซึ่งต่อมากษัตริย์แห่งราชวงศ์ คุปตะหลายพระองค์ก็ทรงสร้างสังฆารามเพิ่มเติมอีก ๔ แห่งในบริเวณเดียวกันนั้น ดังนี้
* สังฆารามที่ ๒ อยู่ทางทิศใต้ของสังฆารามที่ ๑ พระเจ้าพุทธคุปตะ (พุธคุปตะ) เป็นผู้สร้าง
* สังฆารามที่ ๓ อยู่ทางทิศตะวันออกของสังฆารามที่ ๒ พระเจ้าตถาคต คุปตะเป็นผู้สร้าง
* สังฆารามที่ ๔ อยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของสังฆารามที่ ๓ พระเจ้าพาลาทิตย์ (คือพระเจ้านรสิงหคุปตะ) เป็นผู้สร้างและยังทรงสร้างวิหาร ๓ชั้นอีก ๑ หลัง
* สังฆารามที่ ๕ อยู่ทางทิศตะวันตกของสังฆารามที่ ๔ พระเจ้าวัชระ (คือพระเจ้ากุมารคุปตะที่ ๒) เป็นผู้สร้าง

ท่านเฮี้ยนจั๋งบันทึกต่อไป ว่ามีกษัตริย์ แห่งอินเดียภาคกลางพระองค์หนึ่งทรงสร้างสังฆารามที่ ๖ ขึ้นทางทิศเหนือของสังฆารามที่ ๕ และทรงสร้างกำแพงสูงล้อมสังฆารามทั้ง ๖ แห่งไว้ภายใน มีประตูใหญ่เข้า-ออก เพียงประตูเดียว(อยู่ทาง ทิศใต้) จึงทำให้เกิดคำเรียกสังฆารามทั้ง ๖ แห่งรวมกันว่า นาลันทามหาวิหาร มาตั้งแต่บัดนั้น (ทั้งหมดนั้นท่านเฮี้ยนจั๋งบันทึกตามจดหมายเหตุเก่าของนาลันทาซึ่ง เป็นเรื่องราวที่เกิดขึ้นก่อนท่านไปถึงนานพอสมควร) เพื่อให้เข้าใจโครงสร้างดังกล่าวนี้ชัดขึ้น ขอให้พิจารณาข้อสังเกตต่อไปนี้

ข้อสังเกตที่ ๑ ลำดับการสืบราชสันตติ วงศ์
รามศังการ์ ตริปาฐิ (Rama Shankar Tripathi) เขียนลำดับการสืบราชสันตติวงศ์ของกษัตริย์แห่งราชวงศ์คุปตะไว้ในหนังสือ History of Ancient India (๑๙๔๒, p.๒๖๖) ดังนี้

ลำดับการสืบราชสันตติวงศ์นี้ ช่วยให้การศึกษาผู้สร้างสังฆาราม ๕ แห่งของกษัตริย์แห่งราชวงศ์นี้ได้ดีขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับข้อสังเกตต่อไป

ข้อสังเกตที่ ๒ ผู้สร้างสังฆาราม
ลาลมณีโจชิ (Lal Mani Joshi) กล่าวถึงผู้สร้างสังฆารามทั้ง ๖ แห่งข้างต้นต่างไปจากที่ท่านเฮี่ยนจั๋งบันทึกไว้ดังนี้
๑. ผู้สร้างสังฆารามที่ ๒ คือ พระเจ้าสกันทคุปตะ
๒. ผู้สร้างสังฆารามที่ ๓ คือ พระเจ้าปุรุคุปตะ
๓. ผู้สร้างสังฆารามที่ ๔ คือ พระเจ้านรสิงหคุปตะ
๔. ผู้สร้างสังฆารามที่ ๕ คือ พระเจ้ากุมารคุปตะที่ ๒
๕. ผู้สร้างสังฆารามที่ ๖ คือ พระเจ้าหรรษะ๑ (คงหมายถึงพระเจ้าหรรษาวรรธนะแห่งอาณาจักรกาโนช ซึ่งอยู่ในรัฐอุตตรประเทศในปัจจุบัน)

แต่อุเปนทระ ฐากุร (Late Prof. Upendra Thakur) แย้งว่า ผู้สร้างสังฆารามที่ ๖ ไม่ใช่พระเจ้าหรรษาวรรธนะแน่นอน เพราะท่านเฮี่ยนจั๋งไปอินเดียใน รัชสมัยพระเจ้าหรรษาวรรธนะ (และได้รับพระราชูปถัมภ์จากกษัตริย์พระองค์นี้โดยตลอด จึงไม่ใช่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในขณะที่ท่านไปอินเดียแน่) อุเปนทระ ฐากุร เสนอว่า ผู้สร้างสังฆารามที่ ๖ และกำแพงสูงล้อมสังฆารามทั้ง ๖ แห่ง คือ พระเจ้ายโศวรมเทวะ (Yasovarmadeva แต่พบที่อื่นใช้ว่า ยโศธรมัน-Yasodharman) แห่งราชวงศ์เมาขรี ผู้ครองมาลวะ (พ.ศ. ๑๐๖๖-๑๐๘๗) เพราะพบศิลาจารึกนาลันทาระบุว่าพระองค์ทรงปกครองอาณาจักรอันกว้างขวางรวมถึง ภาคกลางของอินเดียด้วย๒


อายุกาล ของมหาวิทยาลัยนาลันทาอาจแบ่งอย่างคร่าวๆ ได้ ๓ ช่วง คือ
ช่วงที่ ๑ เป็นช่วงวิวัฒนาการจากสำนักสงฆ์เป็นมหาวิทยาลัย ช่วงนี้เริ่มขึ้นในครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ ๑๐ เริ่มตั้งแต่พระเจ้าศักราทิตย์ (พระเจ้ากุมารคุปตะ ที่ ๑) ทรงสร้างสังฆารามแห่งแรกขึ้น จนถึงครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ ๑๑
ช่วงที่ ๒ เป็นช่วงเจริญรุ่งเรือง เริ่มตั้งแต่การรวมสังฆารามทั้ง ๖ แห่งเข้าด้วยกันเป็นมหาวิทยาลัยนาลันทาในครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ ๑๑ จนถึงกลางพุทธศตวรรษที่ ๑๔
ช่วงที่ ๓ เป็นช่วงเสื่อม เริ่มตั้งแต่กลางพุทธศตวรรษที่ ๑๔ จนถึงการดับ สูญในครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ ๑๘
ช่วงที่ ๑ และที่ ๒ อยู่ในรัชสมัยของกษัตริย์ราชวงศ์คุปตะ ช่วงที่ ๓ อยู่ใน รัชสมัยของกษัตริย์ราชวงศ์ปาละ สาเหตุสำคัญที่ทำให้มหาวิทยาลัยนาลันทาค่อยๆ เสื่อมโทรมลงโดยลำดับในรัชสมัยของกษัตริย์ราชวงศ์ปาละนั้นคือการเกิดขึ้นของ นิกายตันตระของพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายานในอินเดีย เมื่อนิกายนี้เจริญรุ่งเรืองขึ้นก็นำเอาวิธีการแบบกามสุขัลลิกานุโยค (การ หมกมุ่นมัวเมาในกามคุณ) ที่พระพุทธเจ้าทรงตำหนิไว้ในธรรมจักรปวัตตนสูตรว่าเป็นทางสุดโต่งที่บรรพชิต ควรหลีกเลี่ยง เพราะทำให้ติดอยู่ในเรื่องโลก ไม่อาจหลุดพ้น ไปได้ นี้เป็นสาเหตุภายใน นอกจากนี้ยังมีสาเหตุภายนอกและเป็นสาเหตุสำคัญ คือ การถูกทำลายเผาผลาญโดยฝีมือของกองทหารชาวมุสลิมที่บุกรุกเข้ามาในพุทธศตวรรษ ที่ ๑๘ ผลของการรุกรานคือ พระสงฆ์ ถูกฆ่า พระคัมภีร์และหอสมุดถูกเผา พระพุทธรูปและอาคารทั้งหลายถูกทำลายลงอย่างราบคาบ คงเหลือแต่ซากฝังดินดังภาพ ที่ปรากฏ๓

การล่มสลาย ของนาลันทา ความเลือนหายไปแห่งพระพุทธศาสนาจากอินเดีย
ตำนานทิเบตบอกว่า นาลันทาถูกทำลายหลายครั้งก่อนที่จะล่มสลาย ครั้งที่ ๑ ประมาณ พ.ศ. ๑๑๔๓ หลังจากที่กษัตริย์ กุมารคุปตะที่ ๑ (ศักราทิตย์) สร้างนาลันทา มหาวิหารเสร็จ และกษัตริย์แห่งคุปตะ องค์ต่อมาได้ขยายการก่อสร้างเพิ่มเติม กษัตริย์หูณะชื่อมิหิลรกุละได้ทำลาย แต่นาลันทาก็กลับรุ่งเรืองขึ้นมาอีกในสมัยปาละครั้งที่ ๒ มีหลักฐานปรากฏในงานเขียนชื่อ มัญชุศรีมูลกัลปะว่า กษัตริย์ต่างชาติชื่อ โคมี (Gomi) เข้ามาอินเดียทางแคชเมียร์ ทำลายวัด และฆ่าพระสงฆ์จำนวนมาก นาลันทาถูกทำลายล่มสลายโดยสิ้นเชิงประมาณปี พ.ศ.๑๗๗๗-๑๘๙๙ **
ราชวงศ์ปาละสิ้นสุดลงใน พ.ศ. ๑๖๘๓ โดยการรุกรานของพวกเสนา (senas) จากทางใต้ซึ่งต่อต้านพระพุทธศาสนา พวกเสนานับถือพระวิษณุ(Vaishnavite) รื้อฟื้นนิกายวิษณุดั้งเดิมขึ้นมาใหม่ และสนับสนุนมหาวิทยาลัยตันตระให้เป็นสถาบันการศึกษาและวัฒนธรรม แต่อาณาจักรเสนาแห่งเบงกอลก็มีอายุสั้น ปราชัยต่อพวกมุสลิมเติร์กและพวกอัฟกัน ใน พ.ศ. ๑๗๔๒
พวกนิยมศาสนารุกรานเข้ามา ไม่ได้ทำลายเฉพาะองค์กรและบุคลากรทางด้านการเมืองและทหารเท่านั้น แต่ทำลายประชาชนและสถาบันศาสนาอื่นๆ ด้วย มีความเข้าใจผิดว่าพระสงฆ์ในพระพุทธศาสนา เป็นเพียงผู้บูชารูปปั้น (idolater-ผู้บูชารูป วัตถุด้วยความหลงใหล)*** จึงถูกฆ่าอย่างทารุณ เจดีย์ วิหาร มหาวิทยาลัย และ โรงเรียน ทั้งหมดถูกเผาทำลาย เฉพาะที่นาลันทา การเผาทำลายห้องสมุดดำเนินต่อเนื่องไปเป็นเวลาหลายเดือน มินหซัด (Minhazad) นักประวัติศาสตร์มุสลิม บันทึกไว้ในหนังสือ ตวกตะ(Tavakata) ว่า
ใจกลางเมือง มีวัดขนาดใหญ่และมั่นคงกว่าที่อื่น ไม่สามารถบรรยายถึงความใหญ่โตโอ่อ่าได้ สุลต่าน(Sultan)บรรยายด้วยความชื่นชมว่า ถ้าใครปรารถนาที่จะสร้างตึกให้เทียบเท่ากับวัดนี้ต้องใช้จ่ายทรัพย์ ๑๐๐,๐๐๐ ดินาร์แดง (hundred thousand red dinars) ต้องใช้เวลาสร้าง ๒๐๐ ปี และ ต้องใช้คนงานก่อสร้างที่มีประสบการณ์ และความสามารถมากที่สุดอีกด้วย จึงจะสามารถทำได้ แต่สุลต่านก็สั่งทหารว่า วัดทั้งหมดควรจะต้องถูกเผาด้วยการเอาน้ำมันราดแล้วจุดไฟเผา และทำลายให้ราบเป็นหน้ากลอง
สันนิษฐานว่า ขณะที่สุลต่านสั่งทหารเข้าเผาทำลายนาลันทานั้น กิจกรรมการเรียนการสอนและศาสนกิจอย่างอื่นยังคงดำเนินไปตามปกติ เห็นได้จากบันทึกของมินหซัดตอนต่อมาว่า
คนที่อาศัยอยู่ในสถานที่นั้นจำนวนมาก หนีกระจัดกระจายไปต่างถิ่น หลายคนหนีไปได้สำเร็จ แต่ที่หนีไม่พ้นก็ถูกฆ่า การนับถืออิสลามหรือความตาย คือทางเลือกที่มาหมุด(Mahmud) กำหนดให้ประชาชน
คนที่อาศัยอยู่ในสถานที่นั้นส่วนมากเป็นพราหมณ์ โกนศีรษะ(พระภิกษุนั่นเอง) ถูกฆ่า หนังสือจำนวนมากซึ่งถูกค้นพบในที่นั้น เมื่อกองกำลังมูฮัมหมัดมาเห็นเข้า จึงถามว่ามีเนื้อหาเกี่ยวกับอะไร แต่คนที่รู้เรื่องถูกฆ่าตายไปหมดแล้ว จึงไม่มีใครอธิบายได้
"ถ้าคนเหล่านั้น(ชาวนาลันทา)หันมานับถือศาสนาของเรา(อิสลาม) นั่นเป็นการดี ถ้าไม่เช่นนั้น พวกเขาต้องถูกคมดาบ"กองกำลังมูฮัมหมัดจึงเริ่มฆ่าคนที่อาศัยอยู่ในนาลันทา ต่อจากนั้น เก็บกวาดเอาทรัพย์สินเงินทอง จับชายหญิงที่รูปร่างหน้าดี ประมาณ ๒๐,๐๐๐ คน รวมทั้งเด็กไปบำเรอกาม ซึ่งเป็นภาพเหตุการณ์โหดร้ายเหลือที่จะบรรยาย
เมื่อเหตุการณ์ลุกลามใหญ่โต สุลต่าน ควบคุมไม่ได้ มีคนถูกจับและถูกฆ่าไปทั้งหมด ๑๒,๐๐๐ คน รวมทั้งชาย หญิง และเด็ก ทำลายล้างสถานที่มั่นทั้งหมด หลังจากที่เข่นฆ่า กวาดเก็บเอาทรัพย์สินจนพอใจแล้ว สุลต่านจึงกลับไปและประกาศชัยชนะที่ได้มาเพื่ออิสลาม มีประชาชนชายหญิง และเด็กออกมาร่วมแสดงความยินดี ขอบคุณพระเจ้า
เมื่อนาลันทาถูกทำลายลงอย่างนี้ พระสงฆ์ที่หนีรอดจากความตาย ได้เดินทางไปเนปาลและทิเบต เมื่อพระสงฆ์ถูกทำลาย ชาวพุทธก็ถูกละเลยไม่มีคนอบรมสั่งสอน นับแต่นั้นมา หลักการและวิธีการระหว่างชาวพุทธกับผู้ที่มิใช่ชาวพุทธก็ผสมผสาน เกิดความสับสน ในที่สุด ชาวพุทธก็ถูกกลืนเข้าไปในประชาคมที่มิใช่ชาวพุทธ เพราะแรงกดดันจากระบบวรรณะของฮินดู และแรงบีบคั้นจากมุสลิม
เจดีย์ซึ่งรอดพ้นจากการถูกทำลาย ถูกเปลี่ยนสภาพเป็นวัดฮินดู ทำให้พระพุทธศาสนาสูญหายไปจากอินเดีย ปัจจุบัน มีเพียงกลุ่มชาวพุทธอิสระเล็กๆ เท่านั้น เหลืออยู่ในรัฐ เบงกอล รัฐอัสสัม รัฐโอริสสา และบางส่วนของอินเดียตอนใต้ พระพุทธศาสนาอยู่ในฐานะเกือบจะเรียกได้ว่าเป็น ศาสนาต่างถิ่นในถิ่นมาตุภูมิของตนเอง
ความสูญสลายแห่งพระพุทธศาสนาจากอินเดียในยุคที่ชาว เติร์กรุกราน ทำให้สรุปได้ว่า
การรุกรานของมุสลิมคือสาเหตุหลัก ของการเสื่อมสูญแห่งพระพุทธศาสนาจากดินแดนซึ่งเป็นถิ่นกำเนิด ของตนเอง

http://www.mcu.ac.th/site/wangnoi/index.php?page=27

กรุงเทพมหานคร

กรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยา มหาดิลกภพ นพรัตน์ราชธานีบูรีรมย์ อุดมราชนิเวศมหาสถาน อมรพิมานอวตารสถิต สักกทัตติยะวิษณุกรรมประสิทธิ์” อันแปลได้ความว่า

กรุงเทพมหานคร
พระ นครอันกว้างใหญ่ดุจเทพนคร

อมรรัตนโกสินทร์
เป็นที่สถิตของพระแก้ว มรกต

มหินทรายุธยา
เป็นมหานครที่ไม่มีใครรบชนะได้

มหาดิลก ภพ
มีความงามอันมั่นคงและเจริญยิ่ง

นพรัตนราชธานีบูรีรมย์
เป็น เมืองหลวงที่บริบูรณ์ด้วยแก้วเก้าประการน่ารื่นรมย์ยิ่ง

อุดมราช นิเวศมหาสถาน
มีพระราชนิเวศใหญ่โตมากมาย

อมรพิมานอวตารสถิต
เป็น วิมานเทพที่ประทับของพระราชาผู้อวตารลงมา

สักกทัตติยะวิษณุกรรม ประสิทธิ์
ซึ่งท้าวสักกเทวราชพระราชทานให้พระวิษณุกรรมลงมาเนรมิตไว้

Parashurama Avatar - Sixth Avatar Of Lord Vishnu

In this avatar Lord Vishnu incarnates himself as a human, a human who acts without reasons and has uncontrollable anger. This is the avatar with which I am not very comfortable with. Before I delve into the reasons for these feelings of discomfort, let me start at the beginning - the origins of this avatar.

Parshurama is the fifth son of Renuka and Jamadagni. His original name was Jamadagnya. In his childhood ‘axe’ was his favourite toy and when he entered adulthood his ‘axe’ became his favourite weapon. In one of previous posts I had written about how Parshurama killed his mother (on the instructions of his father). To me, this looks like a child who is trying hard to please his father (whatever the cost might be). Growing up Parshurama had a lot of relationship problems with his parents and brothers. And this led to a lot of built up anger within him - and this led him to violence - to him this was the best outlet for his anger…

King Kaartaveerya-Arjuna ruled the area around where Jamadagni and his family lived. One day King Kaartaveerya-Arjuna and his troops ventured out on an expedition in the forest. Half way through the expedition they realised that they have run out of all water and food. They were all hungry and tired. Thankfully they came across a small beautiful house - this was Jamadagni’s house. They ask Jamadagni if they could get some food and water to drink. Jamadagni kindly agreed and he and his wife were good hosts. They prepared an elaborate meal for the King and his troops. The food was very delicious. The king was very impressed and asked the secret behind such a delicious meal. Jamadagni says that the entire credit goes to his divine cow, Kamadhenu. This cow has the power to make confer any favour instantly. The king got a bit jealous and greedy and demanded that the cow be given to him. Jamadagni refused. And so the king took the cow away forcibly.

Parashurama was away when this incident happened. On his arrival he learned of the King’s actions…He was furious…He took his axe and went straight to the palace….No one was able to stop him….He went straight to the king and beheaded him. When the king’s sons found out about their father’s murder, they went straight to Jamadagni’s house - looking for Parshuram. Parshuram was not in the house….Only his parents were in the house - The princes’ killed Jamadagni.

When Parshurama returns home, he finds his father dead and his mum crying. He is heart broken. As usual the fit anger of takes over him…He grabs his axe and rushes to the palace and kills all the princes…He is disappointed at all the unfit kings. Kings are supposed to their subjects and not kill them. So he goes on to kill 21 unfit kings - He thinks he has done a favour to the entire world by killing these Kings.

Parashurama was obviously a very disturbed person…I understand that some of the kings were unfit - But killing them the way Parashurama did is not the answer. Parashurama is the incarnation of Lord Vishnu….But his actions are very different to what a divine person would do - Maybe Lord Vishnu is showing us the ugly side of a human and maybe He wants us all to find God even in bad people.

Parashurama then goes to Himalayas and spends years praying and meditating. At the end of the prayers, he is blessed by Lord Shiva and he becomes a much saner person.

Parashurama is a Chiranjeevan or an immortal and will continue to dwell on earth until the last avatar of Lord Vishnu. He even makes an appearance in Ramayan and Mahabharat.

The ten incarnations have a strong resemblance to Darwin’s theory of evolution. After the start of life in water (first avatar), came a life sustaining not only in water but progressed to some extent on land (second avatar), ….And the third avatar tells how an amphibian became a semi-amphibian and then an animal living in a swamp. And the fourth avatar represents the half man half beast. And the fifth avatar represents the full human but a small sized human (next stage of evolution). In this avatar the dwarf becomes a full human but with a wavering mind, uncontrollable, and acting without reasons.

Vamana Avatar - The Fifth Avatar

This is the fifth avatar of Lord Vishnu and the first avatar in which Lord Vishnu appears in complete human form.

King Bali is the grandson of Prahalada. King Bali has a strong ambition to rule the entire planet and the Devas kingdom as well. He knew that reaching this goal is not going to be easy. He knew that in the past, despite Ausras’ might, Devas always emerged victorious in the end. He attributed Devas’ success to their yogic powers. So he prays to Lord Brahma with a lot of dedication and concentration. Lord Brahma was pleased with his prayers. He offers to grant any wish that King Bali asks for. King Bali thanks Lord Brahma and asks for the strength of Lord Indra. Lord Brahma grants the wish. King Bali is also a devotee of Lord Vishnu.

Once the wish was granted, nothing seemed to stop King Bali. He goes on to conquer the entire planet and then goes on to conquer the kingdom of Indra (King of Devas). Devas are upset and their King, Indra, rushes to Lord Vishnu and begs Him to find a solution.

Lord Vishnu incarnates Himself as a human and is born to Aditi and Kashyapa (parents of Lord Indra). And hence Vamana is the younger brother of Lord Indra. Vamana takes on the disguise of a short Brahmin (learned person) and approaches King Bali. He impresses King Bali with His knowledge and teachings. King Bali decides to offer him a reward and so asks Vamana to ask for anything (anything he might want).

Meanwhile King Bali’s Guru, Guru Sukracharya, warns him that Vamana is Lord Vishnu Himself. He tells him that Vamana might ask for something that might actually destroy King Bali. But King Bali ignores his Guru’ advice and encourages Vamana to tell him what his wish is. Vamana asks for three feet of land. King Bali is thrilled and thinks that this is the easiest wish ever - not much land would be needed for a dwarf…So he does not think he would be losing much at all. King Bali agrees to grant the wish.

At this stage Vamana grows in size (grows huge), He grows a third feet as well. He places one feet on entire earth, one on entire heaven and then He asks King Bali where He should place the third feet. King Bali at this stage realizes that Vamana is non other than Lord Vishnu. He kneels down in awe and admiration. He prays to Lord Vishnu and then asks Vamana to place his third feet on his head. Vamana agrees. He places his third feet on King Bali and pushes him down (and in the process kills him).

One of the important lessons in this story is that pride and arrogance will eventually ruin you (doesn’t matter what your connections are and whose devotee you are). Another key lesson is that material wealth can disappear in a second.

The ten incarnations have a strong resemblance to Darwin’s theory of evolution. After the start of life in water (first avatar), came a life sustaining not only in water but progressed to some extent on land (second avatar), ….And the third avatar tells how an amphibian became a semi-amphibian and then an animal living in a swamp. And the fourth avatar represents the half man half beast. This avatar represents the full human but a small sized human (next stage of evolution).

Matsya Avatar - The Fish Avatar

‘Matsya’ in Sanskrit means ‘Fish’. Matsya avatar is the first incarnation of Lord Vishnu. Many millions of years ago, there was a great king called Manu. Every day, in the mornings, King Manu, walked up to the river, got waist deep in water and prayed to God. One day during his prayer, he cupped a handful of water in his hands to offer to God. He saw a small fish in the water that was in hands. He was about to let go of the fish but the small fish begged him to save his life. The fish told him that if he let him go back to the river, the big fish would eat him alive. King Manu felt sorry for the fish and so took the fish home. He put the fish in a small bowl of water and he went back to his daily routines.


The next morning King Manu went to have a look at the fish. He was surprised to see the fish had grown overnight. The fish now almost filled the whole bowl. King Manu transferred the fish into a much larger bowl. The next morning the fish had almost filled up the new large bowl as well….King Manu immediately realized that this was no ordinary fish. Something in him told him that this fish was the God Himself. He knelt down and prayed. Lord Vishnu (in the form of the fish) tells him that in seven days there is going to be a huge flood which will destroy the entire planet. Hence it is important that all the species on this planet be preserved. To enable this to happen He asks Manu to build a huge boat and fill it up with samples of every species and then abode the boat and set it sail on the ocean and wait for Him.

Manu and his wife did as instructed. The giant Fish appeared and towed the boat which was tied to a horn he had manifested on his head. As predicted there was a huge flood and it destroyed the planet. Manu and his wife were safe (since they were on the boat). And along with Manu and his wife were the samples of every species. After a few years, the havoc stopped and normality returned. The boat was then towed to a land.

The king and his queen started a new life using the samples of various species and were able to create a new life on earth.

This story is very similar to Noah and his Ark story in Christianity. There is also apparently a similar story in the Middle Eastern culture. So I guess there is a story in almost every culture regarding the great flood which happened many many millions of years ago.

It is also said that there is a reason that this is the first avatar. The ten incarnations have a strong resemblance to Darwin’s theory of evolution. This avatar signifies the start of life…The life in water, as an amphibian, is the earliest known life on the earth - and hence Lord Vishnu picked a fish as his first avatar.

Kurma Avatara

ChurningSeaMilk …The next form that God had to take was that of a tortoise. The tortoise is the ugliest of all animals, but because it saved so many souls from death it could not but seem very beautiful. It came about thus. All living beings were subject to death, as they are now, and they hated it very much. Even the gods wished to escape from death and everyone was asking how it could be done. The gods held a great conference in the north polar regions, situated on the northern axis of the Earth. You know there is a line running from the pole star through the centre of the Earth and its two poles, which does not move. The Pole Star, you know, does not move. If you observe the heavens, you will see that all stars and heavenly bodies are moving round this line which is called the celestial axis. This line alone is fixed and every other particle of which the universe is composed is describing a circle round this fixed unchanging line. In that secluded and least changing spot, the gods had their meeting. The gods are the least changing among living beings. They do not die as often as we do; they only die at the end of a cycle, so they need a more fixed place to dwell in, and heaven, their abode, is therefor situated somewhere around this celestial axis. Hence it was at the North Pole that the gods congregated to consider how all people might avoid death. Everyone was very much troubled on account of the fear of death, and for this reason the gods were trying to find out the means of escaping it. Vishnu, the Protector of the universe, came forward and said to them: “My friends, I can tell you how to avoid death. Churn the ocean steadily for certain period and out of it nectar will come; drink that you will escape death.” “Very well, Master,” they all said, “ we are very thankful to you.” But what did the Lord mean?

When you churn, you separate the grosser part from the finer or more essential part. As for example, the more essential part of milk is butter, which comes out in churning. So when the Lord Vishnu advised to churn the ocean, He meant to separate the essential from the non-essential part; and how was that to be done? By incessant activity, not by stagnation. Stagnation is always death, so you must create commotion by incessant activity. Therefore, the Lord said, churn the ocean, stir it up; thus separate the essential from the non-essential and then you will avoid death. This advice of the Lord Vishnu was communicated to all the inhabitants of the universe and everyone was so happy to think of escaping death that all wished to help in the churning. Now there is a race of demons who are extremely powerful. They are the step brothers of the gods, their common father being Kashyapa. These also, wanting to be immortal came forward to help in churning the ocean; so demons and gods joined together to accomplish the task.

To churn, however, a big churning stick was needed, for the ocean was not like little water contained in a vessel. There was a big mountain, Mandara by name, which extended many hundred feet above the earth and many hundred feet under it; that alone would make a good churning stick. But they all declared they were too weak to uproot it from its base. SO, the Lord said: “Tell that most powerful and pious snake, Ananta, who holds the whole universe on his head, to take it up.” Ananta then lifted it up and carried it to the ocean. All found, however, that if it was placed on the earth, by its very weight it would enter into the earth again and they did not know what to do. Then the Lord, said. “ I shall support it for you; just place it on my back. What is it to Me to hold this mountain, when I have created the whole universe, and support it?” SO He assumed the form of a tortoise, a form which alone could suit the purpose, and they placed the mountain on His back.

Next a rope was necessary. Where to get a rope, long and strong enough? There was a great snake called Vasuki and the Lord said, “ That will do for your purpose”; so they wound that snake round the mountain. The gods took the tail and the demons the head and they began to churn. As they churned, millions of aquatic beings had to perish on account of the rapid revolution of the peak Mandara. Trees and plants and big boulders began to fall from it and were torn or broken to pieces and violently whirled with the frothy water. The demons had to suffer much because they had cought hold of the head side of Vasuki, which now and then began to throw out puffs of poison because of the tremendous strain upon its body. The gods did not suffer so much because they had caught hold of the tail end. After some time they all got tired; but in the meanwhile a considerable portion of the churned water had transformed itself into clarified butter of ghee, for it was the ocean of milk. Neither th gods nor the demons, however , were now able to continue further and they had to rest for a time. The Vishnu filled their bodies and minds with fresh strength and again they began to churn.

Out of the churned ocean as first product came the most beautiful moon. The churning continued and Lakshmi (the goddess of beauty) robed in white came out of the newly formed sea of ghee as the second product. Then came, one after the other, Varuni (the goddess of spirit and vigour), a spirited and beautiful white horse by name Uchchaishrava, a brilliant diamond by name Kaustubha, a wish yielding tree called Parijata and a wish-yielding cow by name Surabhi. Then Dhanavantari (the god of health) came out with a big white jar full of nectar in his hand and went towards the gods. Next, a beautiful elephant, named Airavata, with four white tusks came out and Indra secured the noble animal for himself. At last Vasuki, who by this time was tired to death, vomited an enormous quantity of poison that threatened to destroy the whole universe. At the request of the gods, Siva, the Father of all, swallowed the terrible poison and kept it inside His throat, which on that account became blue, and thus saved the universe from destruction.

As soon as the demons saw the jar of nectar, some of them went and snatched it from the hand of Dhanavantari and secured it for their own party. At this all the gods began to complain. Vishnu then assumed the form of a charming, beautiful lady and went to the side of the demons to entice them. The latter were so struck by her unparalleled beauty that when she came smiling to them and begged of them the jar of nectar, they were only too glad to give it to her. She slowly receded from them to the side of the gods, quite unperceived by the demons, who have been infatuated by her irresistible charm. As soon as she reached the gods, she made them all sit down and distributed to them the nectar, which they began to partake of with great joy and thankfulness.

The demons at last found out that they had been deceived by the woman but it was too late. When the gods were thus enjoying the nectar, a demon by name Rahu, assuming the form of a god, also sat along with them. This was found out by the Sun and the Moon, who communicated it to others and Vishnu at once struck off the head of the demon before the latter could swallow the little quantity of nectar that he had put into his mount. The big carcass of his body fell on the earth, while the head, having tasted the nectar, became immortal and has ever since been the greatest enemy of the Sun and the Moon, both of whom he swallows occasionally on new-moon and full-moon days, causing solar and lunar eclipses.

When the gods had taken their fill, the remainder of the nectar was kept with the moon, and that is why the moon is so very charming and soothing. A terrible fight then ensued between the gods and the demons, which ultimately ended in the total overthrow of the latter.

From all this we must learn one thing. The ocean has been regarded to be the home of waters. And what is the tendency of water? To go down. And what is the lowest level of it? The sea level. Therefore all water has the tendency to go down to the sea. As the sea is the home of waters and water is the source of all life, so the sea is the root of all life. What happens if it does not rain for one year? People die by millions. What does this mean? It means that water is the source of life. The Sanskrit word “Jivana” means both water and life. Hence water stands for life, and churning the ocean means churning life. Lazy people never achieve anything. But that man who is active knows how to churn life and such a man turns out to be the greatest explorer, the greatest writer, the greatest scientist or the greatest artist. The lazy people must ever remain the bullocks of society. They will have to do such work as bullocks do. They want to do nothing, and that is regarded by them as the highest ideal. The lazy man’s ideal is laziness. He thinks that that man is the happiest who has enough money to do nothing but eat, sleep and rest. Such people will naturally have to remain stagnated. They will never care to go anywhere or do anything. Churning the ocean means, therefore, making our life perfectly active and fruitful.

Life is made of two forces, - spiritual and material. Is man wholly spiritual ? No. If he were, he could not be able to live in this world at all. Is he absolutely material? No, if he were, he would be no better that a chair or a table. He is spirit because he can taste, touch, smell, see, hear and has the power to know. He is material when he sleeps, rests, and is inactive. What is man then? Man is a mixture of matter and spirit; and not only man but every living creature up to Brahma. The spirit aspect is the knowing side of existence, and matter side is that which comprises the form. Life thus is a mixture of matter and spirit. Hence if we churn life we separate matter from spirit. The ocean of life is a mixture of mortality and immortality and by its churning, that which is mortal and perishable is separated from the immortal and permanent. We should make our life perfectly active. We should make our eyes living eyes, our ears living ears, we should make all our senses, both external and internal living, all our faculties living. We should make the whole of our body living. We should never allow it to be lazy, or our mind to be lazy; we must make then all seek the highest ideal.

Again, of the changeable things that make up the earth, the mountain is the least changeable : and of all the changeable factors that make up the man, such as the body, the mind and the egoism ,the last is least changeable. And just as a mountain is fixed very strongly on account of the gravitation of the earth, in the same manner egoism is firmly fixed in earthly attractions or desires, that is, it is deeply rooted in matter. In order to churn this ocean of life, we must make this ego the churning stick, by pulling it away from all worldly attractions and fixing it firmly upon the eternal basis of God (Kurma), knowing Him to be the source of all attractions, enjoyments and powers. We must do this by the infinite power of of Viveka or discrimination (Ananta), which alone can clearly show that is real and what is unreal. We must equip our ego with patient application (Vasuki). The churning consists in the steady performance of various rounds amidst all the duties of life and perform them with unabated steadiness and unswerving zeal, uniting all the physical, mental and spiritual powers (demons and gods) together. This is what is called churning the ocean of life.

And out of such churning what will come? As the first product of it, you, who are a god and not a demon, will get a clear and unbiased mind which is presided over by them moon. Next, the goddess of beauty will favour you so that your appearance will be attractive (sattvic), and prone more to conserve than to dissipate the energies of the mind. Then you will be filled with vigour and spirit (Varuni). Fourthly, your limbs will be as swift as those of a fine horse (Uchchaisrava). Fifthly, your heart will be illumined to a certain extent as if by the lustre of a priceless diamond (Kaustubhamani). Sixthly, on account of this you will gain the rare power of a Yogi to get whatever you want or to give whatever others want of you (Parijata and Surabhi). Then in a healthy body and mind will rise up that nectar of immortalising wisdom, contained in the receptacle of your heart robed in the white dress of purity or sattva. When the highest wisdom is realised all activities cease to exist. “Partha, all Karmas come to an end at the appearance of wisdom.” (Gita IV, 33) “Just as burning flame reduces all fuel to ashes, so the ire of wisdom reduces all activities to ashes.” (Gita IV, 37). So wisdom threatens the life of the entire cosmos, which is ever active, and hence, in order to preserve the Creation from destruction, Siva, the ever-auspicious Lord of the universe, keeps the resulting death (poison) confined in one of His eight ever-active forms, namely, earth, water, fire, air, ether, the sun, the moon and the sacrificer.

This nectar of wisdom, you, the god, alone will have the privilege to enjoy and not the demon of your physical self, which must naturally have to remain mortal as before. Incontinence (Rahu) assuming the form of Zeal (Abhyasa and Vairagya) may try to deceive you in order to pass for a god, but he is sure to be detected by your clear and bright senses (Sun) and unbiassed and healthy mind (Moon), although they may now and then fall a prey to Rahu, but only for a very short time. Your immense physical and mental strength, being inoffensive and non-injurious, will be directed like that of a good elephant (Airavata) and not like that of a lion.

With the death of your physical body, your mind and senses do not die. When you give up this body, you take along with you your mind and senses. This you know when you drink the nectar of wisdom. Before that you idea of death is most frightful. Because by death you mean the annihilation not only of your body and mind, but of your entire being! Hence the desirability of churning this life which is made up of a peculiar mixture of spirit and matter…..


(by Swami Ramakrishnanandaji (Sashi Maharaj), a direct disciple of Sri Ramakrishna)

Avatars of Vishnu

Lord Vishnu is prominent as the Preserver of the universe. Vishnu's restoring, shielding and conserving powers have been apparent in the world in a sequence of ten mortal incarnations known as Avatars. The avatars appear in order to balance the effect of good and evil upon the earth. It is believed that nine avatars have already descended, three in non human form, one in hybrid form and five in human form. Of the ten universally recognized avatars, nine have already appeared whereas the tenth is yet to appear. These ten avatars are also known by the name of Dasha Avatar of Vishnu.

All the Avatars are mortal form of Lord Vishnu, who himself is eternal, consistent and undeniable. The Dasha Avatar of Vishnu are briefly discussed here:

Matsya Avatar - Lord Vishnu in the form of Fish
The first avatar, Matsya, was taken by Lord Vishnu at the end of the Satyuga (last age), when a flood destroyed the world. Through this avatar, he saved humanity and the sacred Veda text from the flood.

Kurma Avatar - Lord Vishnu in the form of Turtle
The second avatar, Kurma, was taken in the Satyuga (last age) to help the Devas and to obtain the amrut (nectar) of immortality which was also sought after by the Asuras (demons). He helped in creating the world by giving support of his back through this avatar.

Varaha Avatar - Lord Vishnu in the form of Boar
The third avatar, Varaha, was taken at the end of the last flood in the Satyuga, when Bhoomi Devi (Earth Mother) sank to the bottom of the ocean. Vishnu, in the form of varaha, dived into the ocean and raised the goddess out of the ocean, supported by his two tusks.

Narsimha Avatar - Lord Vishnu in the form of Half - Man and Half - Lion
The fourth Avatar, Narsimha, was taken in the Satyuga (last age) to kill a tyrant demon king. Narsimha is the only avatar which was Hybrid in form being half human and half animal.

Vamana Avatar - Lord Vishnu in the form of a Dwarf
The fifth avatar, Vamana, appeared in the Tretayuga in order to destroy Bali, the king of demons. He came during a huge ceremony conducted by the king and cleverly asked for just three feet of land, measured by his own small feet. Vamana covered whole of the earth and the heaven, subduing Bali into his feet.

Parshurama Avatar - Lord Vishnu in the form of a Brahmin
The sixth avatar, Parshurama, appeared in the Tretayuga to destroy the warrior caste. When the kings of the earth became despotic and started to harm people and saints in the forest, Vishnu incarnated as Parshurama and destroyed all the kings who were harassing the people.

Rama Avatar - Lord Vishnu in the form of the King
The seventh avatar, Rama, the prince and king of Ayodhaya, appeared in the Tretayuga, to rescue Sita with his loyal servant Hanuman and his brother, Lakshmana, and killed the demon Ravana. Lord Rama became one of the most popular gods in the Hindu religion.

Krishna Avatar - Lord Vishnu in the form of a Cowherd's Boy
The eighth avatar, Krishna, along with his brother Balarama, appeared in the Dwaparyuga to kill the demon king, Kansa. Lord Krishna conveyed the message of love and humanity to the world. Krishna told the epic poem Bhagavad Gita to the warrior Arjuna ,in which he acclaimed : ''Whenever Dharma, or the situation of law and order, is endangered on this world, I incarnate onto this world to re establish Dharma, law and order, and to protect the Sadhus or saints and to destroy the evil elements of the society.''

Buddha Avatar - Lord Vishnu in the Form of Buddha
The ninth avatar, Mahavira Buddha, appeared in the Kalyuga, to teach the lesson of following a middle path in life. ''Buddha'' means 'the enlightened one'. He taught that all sorrow comes from attachments and desires, so it's better to curb all attachments in order to remain happy.

Kalki Avatar - Lord Vishnu in the form of Horse
The tenth Avatar, Kalki, ("Eternity", or "time", or "The Destroyer of foulness"), is yet to appear on the earth. And it is expected to appear at the end of Kali Yuga, the time period in which we currently exist, which will end in the year 428899 CE.


ในคัมภีร์พระเวทได้มีการกล่าวถึงการอวตารของ พระนารายณ์ว่าได้อวตารมาในรูปแบบต่างๆเถึง 24 อวตาร แต่ว่ามีอวตารหลักๆเอยู่ 10 อวตารด้วยกันคือเ
- มัตสยาอวตาร โดยถืออวตารเป็นปลา
- กูรมาอวตาร โดยทรงอวตารมาเป็นเต่า
- วราหอวตาร ทรงอวตารมาเป็นหมู ป่า
- นรสิงห์อวตาร เป็นครึ่ง มนุษย์ครึ่งสิงห์
- วามนาอวตาร ทรงมาเป็นคน แคระ
- ปรศุรามอวตาร เป็นนัก บวชที่ถืออาวุธ
- รามาอวตาร เป็นพระ ราม
- กฤษณะอวตาร เป็นพระ กฤษณะผู้ทรงประทานภัควัตคีตาให้กับชาวโลก
- พุทธอวตาร หรือสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้ทรงชี้นำทางแห่งอหิงสา
- กัลกิอวตาร อัศวินขี่ม้าขาวจะอวตารมาในอีกประมาณ 2500 ปี

Computer Basic helpfull

รีจีสเองซะ
regsvr32 C:\WINDOWS\system32\mscomm32.ocx

ลบ user network
C:\>net use
Status Local Remote Network
-------------------------------------------------------------------------------
OK \\192.168.1.1\ABC$ Microsoft Windows Network
ดูว่ามีใครใช้ network
C:\>net use \\192.168.1.1\abc$ /delete
ลบทิ้ง
\\192.168.1.1\abc$ was deleted successfully.
เมื่อลบแล้ว ผลจะเป็นข้างบน

Tibet YIDAM